Tokenomika kryptowalut i jej znaczenie

Rynek kryptowalutowy doświadczył eksponencjalnego wzrostu w 2021 roku, podczas którego ceny aktywów kryptowalutowych wzrosły w niektórych przypadkach o tysiące procent. Wraz z rosnącą popularnością i adopcją kryptowalut, rosła również liczba aktywów kryptowalutowych na rynku. Podobnie w ciągu ostatniego roku, któremu towarzyszyły spadki, liczba kryptowalut na rynku wzrosła o kilka tysięcy.

Według danych portalu internetowego Coinmarketcap, na rynku znajduje się obecnie ponad 22 tysiące aktywów kryptowalutowych. Z tego powodu również dla zwykłego inwestora bardzo skomplikowane jest śledzenie poszczególnych projektów kryptowalutowych i ocena ich potencjału technologicznego i wzrostowego. 

Ponieważ liczba monet i tokenów dostępnych na rynku wciąż rośnie, bardzo ważne jest, aby inwestorzy zapoznali się z tokenomiką każdego aktywa przed zainwestowaniem w nie. Właśnie tokenomika może inwestorom wiele ujawnić i często może ostrzegać inwestorów przed potencjalnie oszukańczymi schematami lub nieuczciwymi modelami dystrybucji. Dlatego Fumbi przygotowało dla Ciebie blog poruszający ważne aspekty tokenomiki projektów kryptowalutowych, które podczas inwestowania zdecydowanie warto śledzić.

Co to jest tokenomika?

Tokenomika to pojęcie obejmujące wszystkie aspekty, które określają model ekonomiczny dowolnego tokena lub monety. Pod tym pojęciem kryje się np. redystrybucja tokenów, ich łączna ilość, harmonogram emisji, czy ich użyteczność w praktyce. Dobrze skonstruowana tokenomika projektu, w połączeniu z jego użytecznością, często przekłada się na wyższy popyt w dłuższej perspektywie.

Tokenomika projektów kryptowalutowych jest jednym z najważniejszych aspektów, które należy wziąć pod uwagę przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. Projekty z racjonalnie zaprojektowanymi tokenomikami, które mają użyteczność i motywują inwestorów do kupowania i trzymania tokenów w długim okresie, mają o dużo większe szanse na sukces niż te o zerowej użyteczności i praktycznym zastosowaniu. 

Najczęstszym przykładem optymalnie skonfigurowanej tokenomiki jest kryptowaluta Bitcoin. Jego całkowity zapas jest zaprogramowany na maksymalnie 21 milionów monet. Nagroda, którą górnicy bitcoinów pobierają za wydobycie bloku jest zmniejszana o połowę co 210 000 bloków. Od 3 stycznia 2009 roku, kiedy w sieci bitcoin powstał pierwszy blok, nagroda za blok została zmniejszona już trzykrotnie, z pierwotnych 50 BTC do obecnych 6,25 BTC za blok.  

Źródło: Bankless

Ten model monetarny zapewnia, że Bitcoin w dłuższej perspektywie ma charakter deflacyjny. Co więcej, na podstawie reguł wbudowanych w kod źródłowy Bitcoina, bardzo łatwo jest przewidzieć, ile bitcoinów zostanie wydobytych w którym roku i kiedy zostanie wydobyty ostatni bitcoin w sieci. Aby uniknąć sytuacji, w których nagrody za wydobycie bloku nie pokrywają kosztów górników, Satoshi Nakamoto zdefiniował w protokole zasadę, która określa, że nagroda za blok będzie obejmować nie tylko nowo wydobyte bitcoiny, ale także opłaty transakcyjne od transakcji zawartych w bloku. 

Z tego punktu widzenia można powiedzieć, że tokenomika Bitcoina jest zarówno prosta, jak i ekonomicznie przemyślana. Wszystko jest przejrzyste i przewidywalne, a nagroda za wydobycie bloku maleje wraz ze wzrostem jego rzadkości w czasie. 

Czynniki wpływające na tokenomikę projektu 

Cyrkulacja i całkowita podaż tokenów (Circulating and Total Supply)

Przed zainwestowaniem w jakikolwiek projekt kryptowalutowy bardzo dobrym pomysłem jest sprawdzenie informacji dotyczących krążących, jak również całkowitych zasobów tokenów. 

Zasób obiegowy stanowi wskaźnik ilości tokenów lub monet, które są obecnie w obiegu. Zasób obiegowy większości projektów ma tendencję do zwiększania się w czasie, czy to poprzez emisję nowych tokenów z wydobycia lub stakowania, czy też poprzez okresowe uwolnienia, które są zwykle podawane w tokenomice poszczególnych projektów. 

Całkowity zasób reprezentuje wskaźnik maksymalnej ilości tokenów lub monet, które kiedykolwiek wejdą do obiegu w czasie trwania projektu. Na przykład Bitcoin ma maksymalną ilość monet ustawioną na 21 milionów, Litecoin na 84 miliony, a Cardano ma całkowity zapas ustawiony na 45 miliardów monet ADA. 

Niektóre kryptowaluty nie mają jednak ustalonego maksymalnego zasobu, dlatego w przypadku tych kryptowalut zapas zwiększa się co roku. Najlepszym przykładem tokenów o nieograniczonej podaży są stablecoiny. Te tokeny są zwykle emitowane w zależności od rezerw odłożonych na ich poparcie i teoretycznie mogą rosnąć w nieskończoność, pod warunkiem, że firmy mają wystarczające rezerwy gotówkowe odłożone na ich poparcie. 

Kontrola informacji dotyczących krążących i całkowitych zapasów tokenów lub monet może dać inwestorom wgląd w to, jak bardzo dany projekt kryptowalutowy jest inflacyjny i ile jeszcze nowych tokenów lub monet wejdzie do obiegu. 

Dystrybucja tokenów / monet (Token Distribution)

Dystrybucja tokenów to bardzo ważny aspekt, szczególnie dla nowych i rozwijających się projektów. W praktyce warto wiedzieć, jakiego typu inwestorzy posiadają dany token, gdyż inwestorzy detaliczni zwykle zachowują się na rynku inaczej niż inwestorzy instytucjonalni. 

Podział tokenów pomiędzy różne podmioty zależy zazwyczaj od sposobu wprowadzania tokenów na rynek. Niektóre projekty kryptowalutowe trafiają do obiegu poprzez wstępną sprzedaż monet (ICO), niektóre poprzez sprzedaż prywatną, a jeszcze inne poprzez airdropy (nagrody dla użytkowników, którzy na przykład wcześniej testowali sieć). Rzadziej spotykanym dziś zjawiskiem jest tzw. Fair Launch, który znany jest z czasów Bitcoina czy Dogecoina. 

W przeszłości okazało się, że w przypadku niektórych projektów kryptowalutowych znaczne ilości tokenów trafiają z wyprzedzeniem w ręce niewielkiej grupy osób, funduszy venture capital lub podmiotów powiązanych. Te podmioty następnie sprzedały swoje aktywa, gdy cena wzrosła, co spowodowało znaczny spadek, ponieważ wcześniejsza cena zakupu była znacznie niższa niż cena rynkowa w momencie rozpoczęcia publicznego obrotu. Ta metoda wprowadzania tokenów na rynek nie jest do końca uczciwa, projekty kryptowalutowe jednak często pozyskują w ten sposób środki na początku swojej działalności, aby sfinansować swoje działania. 

ICO, czyli przedsprzedaż tokenów, nie jest rozwiązaniem całkowicie złym, ale ma swoje pułapki. W ICO tokeny są też zwykle sprzedawane tylko niewielkiemu odsetkowi podmiotów z ogólnej liczby zainteresowanych. W konsekwencji, gdy tokeny zaczynają handlować się publicznie, ich cena ma tendencję do początkowego gwałtownego wzrostu, pozwalając tej wąskiej grupie osób, którym się poszczęściło, sprzedać swoje aktywa z wysokim zyskiem. 

Najuczciwszym podejściem w dystrybucji tokenów jest tak zwany „Fair Launch”. W tym przypadku nie ma żadnej opcji ani wczesnego dostępu, który pozwoliłby dowolnej grupie inwestorów otrzymać przydział tokenów przed emisją i publicznym obrotem tokena. Przykładem najbardziej sprawiedliwego fair launchu jest sam Bitcoin – nikt w sieci Bitcoin nie miał początkowo wstępnie wydobytych żadnych Bitcoinów, a w wydobyciu od momentu jego uruchomienia mógł uczestniczyć praktycznie każdy. 

Przykład redystrybucji tokenów protokołu NEAR

Źródło: Near Protocol

Użyteczność tokena / monety (Token Utility)

To, jakie właściwości ma token i czy ma jakieś realne zastosowanie, jest kolejnym bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na jego potencjalny sukces. 

Aby token odniósł sukces, kluczowe jest, aby został wykorzystany do jakiejś działalności w sektorze kryptowalut, która stworzy na niego popyt. Na przykład Ethereum ma wiele różnych sposobów wykorzystania – służy do uiszczania opłat transakcyjnych w sieci, do uiszczania tzw. opłat gazowych podczas interakcji z DeFi i NFT, w tworzeniu inteligentnych kontraktów i zdecentralizowanych aplikacji, a także służy do utrzymania ogólnego bezpieczeństwa sieci poprzez staking, który generuje dla walidatorów dodatkowe nagrody w ETH. 

Jeśli token nie ma realnego zastosowania, jest mało prawdopodobne, aby istniał wystarczający popyt nabywczy, który zapewniłby wzrost jego ceny w długim okresie. 

Implementacja metody spalania  (Token Burning)

Burning, czyli spalanie części zasobu, to bardzo ciekawy sposób na zwiększenie atrakcyjności i popytu na dany token. Wiele projektów kryptowalutowych obecnie regularnie spala część swoich zapasów, co oznacza, że tokeny te są trwale wycofywane z obiegu. 

Jednym z popularnych blockchainów, który wprowadził regularne spalanie jest BNB. BNB stosuje system zwany Auto-Burn, aby zmniejszyć całkowity zapas do 100 milionów BNB. Mechanizm ten określa ilość BNB do spalenia w oparciu o cenę BNB i liczbę bloków wygenerowanych na BNB Smart Chain (BSC) w ciągu kwartału. 

Kolejnym z projektów, który wprowadził w 2021 roku  spalanie, jest Ethereum. Wdrożenie London Hard Forku wprowadziło do sieci Ethereum spalanie opłat transakcyjnych, co ma na celu zmniejszenie całkowitego zasobu krążącego ETH i uczynienie go z czasem aktywem deflacyjnym. 

ETH spalone do tej pory

Źródło: Etherscan

Zarządzanie (Governance)

Ze względu na zdecentralizowany charakter projektów kryptowalutowych i zdecentralizowanych aplikacji, zarządzanie odgrywa w projektach tokenomicznych ogromną rolę. Wiele tokenów funkcjonuje jako tzw. tokeny zarządzania, co oznacza, że posiadacze otrzymują prawo głosu, aby wpływać na przyszłe głosowania i decyzje dotyczące ukierunkowania projektów.  

Model governance jest ważnym narzędziem decentralizacji projektów kryptowalutowych, ponieważ zapewnia, że zamiast scentralizowanej grupy deweloperów, właściciele tokenów mogą bezpośrednio decydować o tym, w jakim kierunku powinien podążać projekt. 

Uwagi końcowe 

Wgląd w tokenomikę projektów kryptowalutowych może zapewnić inwestorom ważną koncepcję fundamentalną, która ujmuje główne czynniki wpływające na wartość tokena. Tokenomika jest jednak tylko jednym z wielu czynników analizy fundamentalnej, dlatego należy uwzględnić w analizie wszystkie inne czynniki, takie jak potencjał technologiczny, analiza danych on-chain czy analiza konkurencji i innych wpływów rynkowych.